“Οι σιωπές των αρχείων είναι αναμενόμενες, όμως ορισμένες φορές αποκρύπτουν κάποιες άλλες σιωπές, πιο δύσκολα εξηγήσιμες”, γράφει η Ελένη Μπεζέ σε ένα “στάσιμο”, καθώς η φωνή της ακούγεται σαν να μονολογεί ανάμεσα σε περιγραφές και ερμηνείες. Η συγγραφέας χρειάστηκε να σταθεί για να θέσει ερωτήματα που δεν είχαν τεθεί, να ακολουθήσει αρχειακά ίχνη που θα την οδηγούσαν σε πρόσωπα που σαν να είχαν χαθεί, να αμφισβητήσει ιστοριογραφικές βεβαιότητες, να αναρωτηθεί για τις σιωπές της οικογενειακής ή της συλλογικής μνήμης. Η Ελένη Μπεζέ παρακολουθεί από κοντά τα γεγονότα και τους Εβραίους επιζώντες, από την Απελευθέρωση της χώρας μέχρι τις αρχές της δεκαετίας του 1950, επιστρατεύει ποικίλα αρχειακά τεκμήρια και μαρτυρίες και επιδιώκει να απαντήσει “τί συνέβη και σε ποιόν”. Αναλύει τον λόγο των επίσημων εγγράφων και του Τύπου και εμβαθύνει στον αυτοβιογραφικό λόγο των επιζώντων για να ανασυστήσει διαδρομές. Ο κόσμος που περιγράφει και ερμηνεύει βρίσκεται σε κίνηση, είναι σύνθετος, με αποχρώσεις και αντιφάσεις. Ωστόσο, είναι επίτευγμα ότι η συγγραφέας κατορθώνει να αναδείξει με σαφήνεια τις αιχμές της πολυπλοκότητάς του και αμφισβητώντας παγιωμένες αντιλήψεις μας καλεί να ξανασκεφτούμε το παρελθόν, δηλαδή και το παρόν. – Από τον Πρόλογο της Ρίκας Μπενβενίστε ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΑ ΕΞΩΦΥΛΛΟΥ Από αριστερά, ο Νούλης Βιτάλ και ο Σαμ Λεβή με τον φίλο τους Τηλέμαχο Αποστολόπουλο, που τους βοήθησε να κρυφτούν, στην απελευθερωμένη Αθήνα, Οκτώβριος 1944. Φωτογραφικό Αρχείο Εβραϊκού Μουσείου Ελλάδος.