- Saw palmetto (Serenoa Repens)
Το Saw palmetto είναι ένας μικρός πολυετής φοίνικας που φύεται στις νότιες ακτές των ΗΠΑ και στην τροπική Κεντρική και Νότια Αμερική. Ο καρπός του είναι μαύρος και ωοειδής ή σφαιρικός, πλούσιος σε λιπαρά οξέα και φυτοστερόλες. Βάσει πληθώρας πιστοποιημένων επιστημονικών δεδομένων έχει ταξινομηθεί ως βασικό φυτο-θεραπευτικό τη συμπτωματική αντιμετώπιση προβλημάτων του προστάτη και του κατώτερου ουροποιητικού.
Οι προτεινόμενοι μηχανισμοί δράσης περιλαμβάνουν:
- Αντιανδρογόνο δράση
- Αναστολή των τύπου 1 και 2 ισοενζύμων της 5-α αναγωγάσης
- Αναστολή αυξητικών παραγόντων
- Αντιφλεγμονώδη δράση
- Αντι-οιστρογονική δράση
- Αποιδηματική δράση.
Φλαβονοειδές που ανιχνεύεται σε περισσότερα από 20 φρούτα και λαχανικά και είναι γνωστό για τις αντιφλεγμονώδεις, αντι-οξειδωτικές και αντικαρκινικές ιδιότητες του. Παρουσιάζει αντι-υπερτασικές, αγγειοδιασταλτικές ιδιότητες, αλλά και δράση κατά της παχυσαρκίας, της υπερ-χοληστεριναιμίας και της αθηροσκλήρυνσης. Είναι αξιοσημείωτο, ότι παρά την υψηλά κυτταροτοξική της δράση έναντι καρκινικών κυττάρων, παρουσιάζει μικρή ή μηδενική ίδραση έναντι φυσιολογικών κυττάρων. Παράλληλα, επάγει την απόπτωση, ενώ εμποδίζει τον πολ/σμο των κυττάρων μέσω ποικίλων μηχανισμών (Πίνακας 1). Το θεραπευτικό της αποτέλεσμα έχει μελετηθεί σε πολλές μορφές καρκίνου, τόσο in vitro, όσο και in vivo, ενώ εντοπίζεται πληθώρα δεδομένων σχετικά με τον καρκίνο του προστάτη. Η κουερσετίνη φαίνεται να εμποδίζει την πυροδότηση αυτού του τύπου καρκίνου, μέσω της έμμεσης αναστολής των εκκινητών δύο πολύ σημαντικών γονιδίων, του AR και του PSA. In vivo μελέτες της χορήγησης συνδυασμού κουερσετίνης και χημειοθεραπευτικών έδειξαν πρόκληση άρσης της αντίστασης των καρκινικών κυττάρων στην απόπτωση αλλά και περιορισμό των παρενεργειών των χημειοθεραπευτικών. Απαιτούνται κλινικές μελέτες για τον καθορισμό της απαιτούμενης δόσης και της διάρκειας χορήγησης, αλλά και για την ανεύρεση βιοδεικτών που προβλέπουν την ανταπόκριση στη θεραπεία. Τέλος, η κλινική χρήση της κουερσετίνης δεν έχει ακόμα καθιερωθεί, λόγω περιορισμένων δεδομένων σχετικά με την φαρμακοκινητική της.
Tο λυκοπένιο είναι ένα αντιοξειδωτικό, ανήκει την οικογένεια των καροτενοειδών και συναντάται σε κόκκινα και κίτρινα φρούτα και λαχανικά. Έχει αντιοξειδωτικές και αντιπολλαπλασιαστικές ιδιότητες και εμφανίζει αντικαρκινική δράση μέσω της εμπλοκής του στην ενεργοποίηση και επαγωγή της απόπτωσης, στη διακοπή του κυτταρικού κύκλου και στους μηχανισμούς της κυτταρικής προσκόλλησης, της μετάστασης, της διήθησης και της αγγειογένεσης. Παράλληλα, ελαττώνει τα επίπεδα PSA στον ορό και ελέγχει κυτταροκίνες της φλεγμονής. Αυτά τα ευρήματα, υποδηλώνουν ότι το λυκοπένιο θα μπορούσε να χρησιμοποιηθεί στην πρόληψη αλλά ακόμη και στη θεραπεία του καρκίνου του προστάτη. Σε άνδρες με αυξημένο κίνδυνο ανάπτυξης καρκίνου του προστάτη, η αυξημένη διαιτητική πρόσληψη λυκοπενίου μπορεί να οδηγήσει σε αλλαγές στα κυκλοφορούντα επίπεδα βαλίνης, οξικού, πυροσταφυλικού και δι-ακυλο-γλυκερόλης. Βάσει μελετών, το πυροσταφυλικό μπορεί να σχετίζεται αιτιολογικά με τον καρκίνο του προστάτη, ως εκ τούτου, το λυκοπένιο, συντελώντας στη μείωση των επιπέδων του, μπορεί να βοηθήσει στην πρόληψη του καρκίνου του προστάτη σε αυτά τα άτομα.
Είναι γνωστό ότι το προστατικό υγρό και η περιφερική ζώνη του προστάτη περιέχουν υψηλά επίπεδα ψευδαργύρου (Zn) και κιτρικών. Συγκεκριμένα, η συγκέντρωση του Zn στο προστατικό υγρό υπολογίζεται σε 590 µg/g και είναι περίπου 500 φορές μεγαλύτερη από αυτή του πλάσματος, ενώ στην περιφερική ζώνη είναι 10–20 φορές μεγαλύτερη από αυτή άλλων παρόμοιων δομών στο σώμα. Αυτό οφείλεται στο γεγονός ότι τα επιθηλιακά κύτταρα της περιφερικής ζώνης συσσωρεύουν Zn που απαιτείται για την παραγωγή και έκκριση κιτρικών στον προστάτη, οδηγώντας στην αναστολή της μιτοχονδριακής ακονιτάσης η οποία καταλύει τη μετατροπή των κιτρικών σε ισοκιτρικά στα πρώτα στάδια του κύκλου του Krebs. Άρα, οι υψηλές συγκεντρώσεις Zn οδηγούν σε υψηλές συγκεντρώσεις κιτρικών και υψηλό κλάσμα κιτρικών/ισοκιτρικών στα επιθηλιακά κύτταρα της περιφερικής ζώνης του προστάτη, καταδεικνύoντας τον πολύ σημαντικό ρόλο του Zn στον φυσιολογικό προστάτη. Η μείωση των επιπέδων Zn (60-80%), άρα και κιτρικών αποτελεί το πιο χαρακτηριστικό γνώρισμα του καρκίνου του προστάτη και σχετίζονται αντιστρόφως ανάλογα με την πρόοδο της νόσου. Ο ρόλος του Zn ως ρυθμιστή της απόπτωσης, πιθανώς καθιστά αυτήν τη μείωση αιτιολογικό παράγοντα και όχι συνέπεια της νόσου. Συνεπώς, η ικανοποιητική διαιτητική πρόσληψη Zn είναι πολύ σημαντική για τους ενήλικους άνδρες, αφού ενισχύει τη φυσιολογική λειτουργία του προστάτη και εμποδίζει την εμφάνιση παθήσεων που σχετίζονται με την πρόοδο της ηλικίας.
- Χοληκαλσιφερόλη (Βιταμίνη D3)
Η χοληκαλσιφερόλη αποτελεί ένα μοριακό τύπο της βιταμίνης D και παράγεται στο δέρμα υπό την επίδραση της ηλιακής ακτινοβολίας. Εϊναι λιποδιαλυτή και εμπλέκεται στην απορρόφηση του ασβεστίου και του φωσφόρου, συμμετέχοντας στον μεταβολισμό των οστών, ενώ κατέχει και σημαντικό ρόλο σε άλλους ιστούς. Η σηματοδότηση μέσω του υποδοχέα της χοληκαλσιφερόλης φαίνεται ότι είναι σημαντική στον καρκίνο του προστάτη. Χορήγησή της σε μοντέλα όγκου σε κρικητούς ανέστειλε την ανάπτυξη όγκων. Συνοπτικά, έχει βρεθεί ότι εμπλέκεται στην επαγωγή της διακοπής του κυτταρικού κύκλου, της απόπτωσης, της έκφρασης του ογκοκατασταλτικού γονιδίου p53, της διαφοροποίησης και την αναστολή της αγγγειογένεσης, της διήθησης και της μετάστασης, παρόλα αυτά δεν έχει ακόμα βρεθεί ο ακριβής μηχανισμός της αντικαρκινικής της δράσης.